Er zijn ongelofelijk veel geuren die jou, maar ook ons echt kunnen voorzien van een herinnering. Denk hierbij vooral aan geuren zoals versgebakken brood, dit kan zomaar een herinnering oproepen naar die ene vakantie. Je weet wel wat ik bedoel, je stond met je familie op de camping en jij moest vroeger van jouw ouders het brood gaan halen. Dat moment dat je dan in dat winkeltje stapt en dat stokbrood ruikt.
Zie je hoe gemakkelijk dat iets simpels zoals dit een soort van herinnering kan oproepen. Vergeet ook niet dat de geur van zonnebrandolie jou kan herinneren aan die perfecte zomervakantie, maar er is ook één geur die vrijwel iedereen direct zal raken, namelijk de geur van gegrild vlees. Wie denkt er niet aan een zwoele zomerbarbecue of een super knusse stoofpot bereiding wanneer dat je vlees ruikt.
Het maakt absoluut niet uit of je nou dat biefstukje op de barbecue ruikt, die langzaam gegaarde brisket of zelfs die overheerlijk gegrilde hamburger. Het is een geur die echt iets los maakt in ons, dit kan iets oers zijn. Maar hoe kan dat nou? Wat is het precies? Wat trekt ons toch zo erg aan, aan de geur van vlees? We gaan in deze blog eens kijken naar al die wetenschap, de psychologie en ook de evolutie achter die onweerstaanbare geur van vlees.
Om echt goed te kunnen begrijpen waarom dat de geur van vlees zo’n onweerstaanbaar effect op ons heeft. We moeten om dit te kunnen snappen een flinke sprong terug in de tijd maken. We gaan dan terug naar een wereld zonder supermarkten, zonder fornuizen en ook zonder koelkasten. Het was een tijd waarin het overleven echt afhankelijk was van het vinden en verzamelen van het meest pure voedsel.
Zo waren onze verre voorouders nog echte jagers en ook verzamelaars. Deze leefden vooral in omgevingen waar dat calorieën normaliter schaars waren en eten ook niet dagelijks een garantie was. Hier hingen eetmomenten echt af van een goede jacht of een mooie vondst van bessen en ook noten. Vlees was in deze tijd echt een zeldzame, maar ook waardevolle bron van voeding. Vlees zit namelijk boordevol eiwitten, vetten mineralen maar ook vitaminen. Dit zijn allemaal stoffen welke essentieel waren voor de groei, herstel en energie.
Wanneer wij als mens met vuur leerde omgaan, bracht dit gigantische transformaties met zich mee, in onze evolutie. We bedoelen hiermee dat vuur onder andere veiligheid, warmte en ook licht betekende. Daarnaast was het een geheel nieuwe manier om voedsel te bereiden. Dit is dan ook het moment dat het begon.
Doordat we vlees begonnen te koken op open vuur, creëerde we niet alleen een geheel nieuwe voedingswaarde, het werd ook nog zachter, makkelijker verteerbaar en een stuk veiliger om te eten. Dit bracht ook een geheel nieuw zintuig met zich mee, namelijk geur.
Stel je maar eens voor, voorheen had je altijd wat meer rauw en geurloos vlees in principe. Wanneer het eerste vlees boven een houtvuur kwam te hangen, het vlees begon te sissen en het vet begon te druipen, rook zich verspreidde door de lucht en ook het vlees een knapperige korst kreeg, was het moment dat onze voorouders echt iets speciaals meegemaakt moeten hebben. Misschien heeft toen de geur van vlees al iets geactiveerd, denk hierbij aan honger, beloning en ook verwachting.
In deze tijd betekende de geur van gegrild vlees, dat er ergens eten in de buurt zou moeten zijn. Het gaat hier niet zomaar om eten overigens, maar voedzaam, energierijk, proteïnerijk voedsel dat ontzettend belangrijk was voor het overleven. Zo werd geur dus eigenlijk een belangrijk signaal. Het was een evolutionaire manier voor onze hersenen om te begrijpen dat er iets goeds en noodzakelijks op komst was.
Dit is dan ook de reden dat ons brein nog altijd zo sterk reageert op deze geur, iedereen is in essentie geprogrammeerd om het als positief te kunnen zien. Zo is de geur van het vlees op hete kolen ontzettend diep in ons geheugen opgeslagen. Het is iets waardevols, iets veiligs en ook iets wat ons nog sterker maakt.
Ook bracht vuur iets anders met zich mee, dit ontwikkelde zich natuurlijk gedurende de tijd en was minstens zo belangrijk. Het was iets waar men zich graag omheen verzamelden. Zo werden de eerste samenkomsten simpelweg mensen in een cirkel rondom een kampvuur. Hier werd gegeten, gedeeld, gesproken en misschien zelfs wel verhalen verteld. Vuur en vlees zijn overigens echte sociale gelegenheden, wanneer je samen eet bij een vuur raakt het toch heel anders dan aan tafel. Gek dat iets als geur een zintuig werd die uiteindelijk voedsel, samenzijn, rust en succes met zich mee zou brengen.
Het begon eigenlijk als een voordeel in onze evolutie, toch groeide het weer uit tot iets geheel cultureels. Kijk maar naar onze huidige tijd, hoe verfijnd is vlees grillen boven vuur geworden? We ontwikkelde nieuwe technieken, we voegde kruiden toe en ook verschillende rookmethodes kwamen om de hoek kijken. Toch bleef de essentie hetzelfde, de geur, het maakte iets los in ons als mens. Het activeerde onze instincten, herinneringen en ook verwachtingen.
Er is eerlijk gezegd niets veranderd tot op de dag van vandaag. Wanneer je namelijk over een camping loopt op een warme zomeravond dan ruik je zeker ergens een barbecue en heb je zelf ook zin om te gaan barbecueën. Jouw maag zal namelijk reageren, jouw brein toont het verlangen en als het goed is zul je in je hoofd alvast zelf een barbecue gaan organiseren.
Laten we eens naar het technische aspect gaan kijken, wist je namelijk dat de onweerstaanbare geur van vlees afkomstig is uit een chemisch complex genaamd de Maillard-reactie. Dit komt voor wanneer dat aminozuren, dit zijn de bouwstenen van eiwitten, reageren met suikers op hoge temperaturen.
Door het grillen ontstaan er weer honderden nieuwe aromatische verbindingen, welke op hun beurt weer zorgen voor:
De Maillard reactie is ook dezelfde reden waarom dat een korst op jouw brood lekker ruikt of waarom die overheerlijke gebrande koffie zo verleidelijk is. Bij vlees werkt het nog veel krachtiger, dit mede doordat het vet smelt, rookt, sist en nog veel meer geurmoleculen loslaat.
Ontzettend veel mensen associëren vet met iets verschrikkelijks, let wel als het om de geur en ook smaak gaat, is vet echt letterlijk goud waard. Vetten in vlees smelten tijdens het grillen en zorgen voor een complexe mix van geurstoffen. Dit komt doordat vetten de geurstoffen zoveel beter kunnen binden en ook verspreiden dan dat water kan.
Wat je dus ruikt wanneer jij langs een barbecue loopt, is niet alleen maar vlees zelf. Het is namelijk een cocktail van vet gebonden geurcomponenten die middels de lucht jouw neus binnendringen en dus ook jouw hersenen triggeren.
Wist je dat de geur van gegrild vlees meerdere gebieden in ons brein kunnen activeren, denk hierbij aan:
Maar wat betekent dit nou allemaal? Om het heel simpel te maken maakt de geur van vlees ons blij, hongerig en ook emotioneel. Het heeft ons als het ware een dopamineshot, het is dezelfde stof die vrijkomt bij andere vormen van plezier. Denk hierbij maar eens aan muziek luisteren of zelfs liefde.
Naast dat de biologische en ook chemische redenen zorgen dat de geur van gegrild vlees zo krachtig op ons inwerkt, speelt ook de cultuur een ongelofelijk belangrijke rol. Bedenk je maar eens dat vrijwel overal ter wereld barbecueën zoveel meer is dan alleen maar vlees bakken. Het is zelfs een ritueel, een samenzijn en zelfs een beleving op zich. Dit diep verworven met traditie, feestelijkheid en ook verbondenheid.
In veel landen heeft de barbecue zelfs een bijna ceremoniële status gekregen. Van de bekende braai in Zuid-Afrika tot de American barbecues. We zien dat over de hele wereld vuur wederom mensen samen brengen. Men lacht, deelt, proost, herinnert en ook viert rondom het vuur. Het gaat wel om eten maar het gaat ook zeker ook om menselijk contact.
Wist je dat zelfs in België maar ook in ons Nederland de barbecue stevig geworteld is in de cultuur. Denk maar eens, de eerste zonnestralen breken aan en je ruikt de barbecue weer in elke tuin. Alles wordt snel afgestoft, de marinades verschijnen en geloof me dit ruik je ook en we barbecueën er weer allemaal samen lustig op los. De reden dat mensen zo graag barbecueën zodra de temperatuur 20 graden raakt is omdat zo het begin van de zomer ook echt goed ingeluid kan worden.
Wist je dat de barbecue in dit geval zelfs een vertrouwd beeld is: denk maar eens aan families die op Koningsdag hun tuin versieren en dus ook graag samen barbecueën. Buren die elkaar uitnodigen voor een vrijdagavond vol gegrild lekkers en koude drankjes. Sportclubs die het seizoen afsluiten met een grote barbecue op het grasveld. Bedrijven die hun teamdag afsluiten met een grillbuffet onder een partytent. We doen het echt allemaal met de grootste plezier.
In alle bovengenoemde situaties speelt gegrild vlees de hoofdrol als ons culinair middelpunt van verbinding. De geur is in de regel al genoeg om de buren even een vraagje over de schutting te laten gooien, misschien worden ze wel uitgenodigd. Barbecueën in zichzelf nodigt zich uit tot traagheid, tot wachten en tijdens deze tijd ontstaan de meest mooie gesprekken, de grootste grappen, en soms zelfs vriendschappen.
Wat het barbecueën zo ongelofelijk sterk maakt als een sociaal ritueel is dat het vaak gepaard gaat met wat herinneringen en ook traditie. Misschien heb jij zelf als kind elk jaar met jouw ouders kunnen barbecueën op de camping. Het kan zelfs zijn dat die ene barbecue van jouw bruiloft, tuinfeest of jubilarisdag in jouw geheugen gegrift staat als een van de mooiste avonden ooit. Die momenten koppelen we onbewust aan de geur van houtskool, smeulend vlees, knisperende vlammen en de zwoele avondlucht.
De restaurants, foodtrucks en supermarkten zijn zich ontzettend goed bewust van de grote kracht van geur. Ontzettend veel horeca plekken plaatsen hun grills dichtbij de ingang, heb je hier ooit over nagedacht? De reden hiervoor is dat voorbijgangers verleid kunnen worden door de geur.
Ook maken de fastfoodketens weer gebruik van luchtverspreiders, in dit geval geurstoffen die echt lijken op de geur van gegrild vlees. Deze geuren kunnen ons onbewust gedrag goed beïnvloeden. We krijgen langzaamaan honger, ook wanneer we net gegeten hebben. Dit fenomeen staat bekend als scent marketing en is een bewezen manier om omzet te verhogen.
Ons menselijk brein heeft zich op een dusdanige manier ontwikkeld dat het ontzettend sterk reageert op voedsel dat echt calorie rijk is. Zo was het in de tijd van schaarste vroeger echt ongelofelijk belangrijk om snel energie op te kunnen slaan. Vlees en dus ook met name gegrild vlees, was een ontzettend zeldzame traktatie.
Daarom worden wij dus onbewust geconditioneerd om het eten echt aantrekkelijk te vinden. Deze voorkeur is evolutionair ingebed, dit geldt ook voor onze voorkeur voor zoet of zelfs vet.
In onze huidige tijd leven we als het ware in een vorm van overvloed, ons brein is echter nog steeds afgestemd op die echte oerbehoefte. Dit is dan ook de reden dat de geur van bijvoorbeeld een sissende hamburger op het vuur zo ongelofelijk sterk is. Het is een signaal dat zegt: Hier is energie en hier is overleving.
Zoals we al eerder genoemd hebben is de geur een ongelofelijk krachtig zintuig, helemaal wanneer het gaat om het oproepen van herinneringen. Waar dat zaken zoals beelden en ook geluiden ontzettend vaak begeleid moeten worden door context. Geur daarentegen kan jou in één klap terugbrengen naar een moment, een plek of een gevoel, vaak zelfs zonder waarschuwing.
We hebben het hierboven al aangegeven, maar misschien heb jij als kind wel met jouw ouders en grootouders gebarbecued. Die geur van gegrild vlees boven gloeiende kolen, vaak vermengd met het geluid van zingende vogels of spelende kinderen op de achtergrond. Dit zijn herinneringen die diep zijn opgeslagen in jouw geheugen. Het kan zijn dat die geur jou herinnerd aan de lange zomervakanties in bijvoorbeeld Zuid-Frankrijk of Italië, waar je langs de camping liep en overal de geur van houtskool, rozemarijn, tijm en knoflook je tegemoet kwamen.
Wat al deze herinneringen zo ongelofelijk bijzonder maken is dat ze in de regel niet echt bewust opgeroepen kunnen worden. Deze herinneringen liggen ergens op de achtergrond te wachten totdat jij die geur weer opneemt, waarna ze als een razende weer voorbij komen en jij denkt, ohhh ja! Dit gebeurt inderdaad vaak razendsnel. Binnen milliseconden stuurt je neus signalen naar het limbisch systeem in je hersenen, waar jouw emoties en herinneringen zich bevinden. De connectie is dus direct en intens.
Voor veel mensen is gegrild vlees veel meer dan alleen maar een culinair genot. Het is een geur welke veiligheid, plezier en geborgenheid toont. Het doet dus echt enorm denken aan zwoele avonden, het gevoel van vakantie, onbezorgdheid en samenzijn. Deze geur staat als het ware symbool voor alle momenten waarin echt niets fout kon gaan. Je voelde je toen en misschien nu weer voldaan, je was omringt door vrienden en het leven ging rustig verder.
Dit is een geur die daardoor wordt verankerd door tijd, het zijn allemaal herinneringen die jij absoluut niet wilt vergeten. Het is dan ook niet gek dat men hun barbecue koppelen aan al die gelukkige momenten. Vaak is het ook een manier en deze is wat onbelicht maar om overleden geliefden te kunnen herdenken. Dit kun je doen door bijvoorbeeld hun favoriete gerecht te grillen, dit precies zoals zij dat deden.
Geuren zijn ongelofelijk krachtig, wat dit met zich meebrengt is een emotionele brug tussen toen en nu. Het is een geur uit jouw jeugd welke je troost kan bieden in de stressvolle tijden. Zo kan een bekende geur jou het gevoel geven dat jij ook ergens thuishoort. Het kan zelfs in een geheel onbekende omgeving zijn. In het geval van gegrild vlees kan het ervoor zorgen dat jij je weer even kind voelt, of even terug bent op die ene camping in Toscane.
Het is een soort van herinnering die je niet kunt zien en of horen, maar die voel je. Het is een gevoel dat jij letterlijk jouw neusgaten binnenkrijgt en zich ook door jouw hele lichaam zal verspreiden. Het kan zijn dat er een lach op jouw gezicht tevoorschijn komt. Het is misschien onbewust, je ademt nu dieper in en voelt je weer even lichter.
Bij Vleesch.nl begrijpen we als geen ander hoe belangrijk geur, smaak en beleving kunnen zijn. Of je nu kiest voor die klassieke rib-eye, een ambachtelijke burger of een andere overheerlijke vleessoort. Wij geloven dat echt goed eten begint bij een goed verhaal. En wat is er nu mooier dan een geur die je even helemaal terugbrengt naar het vuur, de vlam en de vreugde van samen zijn?
